HOOYADA QAALIGA AH,
Waxaad dhali rabtaa canug caafimaad qaba adigana sidoo kale ilaali caafimaadkaaga. Cunista cunto nafaqo leh iyo helista daryeelka aad u baahan tahay waa mid ka mid ah hadiyadaha ugu waaweyn ee aad siiso dhallaankaaga koraya.
WIC waxay kaa caawin kartaa:
Tallooyinka ku qoran boggaan badel uma ahan talada dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka. Qoro su’aalaha aad weydiinayso ka hor inta aadan aadin baaritaanada dhalmada ka horreeya.
Marki aad booqato xafiiskaaga maxalliga ah ee WIC, waxaad wax badan ka baran kartaa cunto cunista caafimaadka qabta. Waxaan rajeyneynaa in aad ku raaxeysato dhammaan waxa WIC ay bixiso.
Salaan wacan,
Shaqaalahaaga WIC
HEL DARYEELKA DHALMADA KA HORREEYA
Daryeelka dhalmada ka horreeya waa daryeel caafimaad oo loogu talagalay haweenka xaamilada ah. Daryeel bixiye caafimaad ama kalkaaliso si gaar ah u tababaran ayaa hubinaya in adiga iyo canugaaga aad fiican tihiin.
Waxaad filan kartaa:
- 1 baaritaan bil kasta 6-da bilood ee ugu horreeya.
- 2 baaritaan bil kasta bilaha 7aad iyo 8aad.
- 1 baaritaan toddobaad kasta bisha 9aad
- 1 baaritaan 2 ilaa 6 asbuuc kadib marka uu dhasho canugaaga (dhalmada ka dib).
Hel daryeelka dhalmada ka horreeya isla marka aad u malayso in aad uur qaaday. Jadwalka kore waa hage; waa muhiim inaad tagto dhammaan ballamaha lagu taliyay. Waxaad wax badan ka ogaan kartaa canugaaga iyo sida jirkaaga uu isu beddelayo.
U DOOR CUNTO CAAFIMAAD QABTA ADIGA IYO CANUGAAGA
Canugaagu waxa uu si fiican u korayaa marka aad cunto caafimaad qabta cunto. Cuntooyin kala duwan ka dooro dhammaan 5-ta kooxood ee cuntada maalin kasta.
Si aad u hesho qorshe ku aadan cuntada maalinlaha ah ee shakhsi ahaaneed, booqo www.myplate.gov

1 Qaadasho = 1 Wiqiyadood (30 garaam)
Tusaalooyin:
- 1 cad oo rooti ah ama toortilla ah
- ½ bur kuuskuus ah ama hanbeegar
- ½ koob karsan oo bariis, baasto ama seeriyaal ah
- 1 koob oo nooca jeexjeexyada seeriyaalka fidsan
Cun badarka qolofkiisa wata sida:
- Boorashka
- Rootiga ama kuuskuusyada qamadiga qolofkiisa wata
- Bariiska Cas
- Baastada qamadiga qolofkiisa wata
- Toortillada (qamadiga qolofkiisa wata ama qaloon)

1 Qaadasho = ½ Koob
Tusaalooyin:
- 1 koob oo khudaar cayriin ah ama la kariyey
- 1 koob oo salaar ah ama cagaarka kale ee caleenta leh
- ½ koob oo khudaar ama yaanyo shiidan ah
Tallooyin:
- Cun noocyo iyo midabo badan: cagaar madow, oranji, casaan, jaalle, basali, iyo caddaan
- Ku dar: ukumo shiilan, bariis, baasto, salad, iyo cuntada suugaysan

1 Qaadasho = ½ Koob
(2-3 qaadasho)
Tusaalooyin:
- ½ koob oo jarjaran ama karsan
- 1 mir – tufaax, oranji, miro guduud, iwm.
- ½ koob oo 100% miro shiidan ah
Tallooyin:
- Cun noocyo iyo midabo badan leh: casaan, jaalle, oranji, buluug, cagaar, basali, iyo caddaan
- Miraha cadadka ah ama jarjaran ku dar seeriyaalka, canjeerada, macmacaanka, iyo caanaha la fadhiisiyay

1 Qaadasho = 1 Koob
Tusaalooyin:
- 1 koob oo caano ah
- 1 koob oo caano la fadhiisiyay ah
- 1 ilaa 2 cad oo jiis ah
Tallooyin:
- Dooro caanaha 1% dufanka leh ama kuwa aan dufanka lahayn
- Haddii ay adag tahay in la cabbo caanaha, fikrado ka hel WIC

1 Qaadasho = 1 Wiqiyadood (30 garaam)
Tusaalooyin:
- 1 wiqiyadood (30 garaam) oo ah hilib, hilib digaag, shinbirta turki, ama kalluun
- ¼ koob oo ah kalluunka tuna khafiifka ah ee qasacadaysan
- 1 ukun
- ¼ koob oo digir karsan ah ama tofu
- 1 qaado oo subagga lawska ah
Tallooyin:
- Qaadasho 3-wiqiyadood ah (90 garaam) waa cabbirka xirmo turub ah
- Dooro hilib caato ah: kari, dub, ama ku kari dab toos ah
- Cun digir badan; waydii WIC si aad uga hesho sida loo kariyo
TUSAALAHA LIISKA CUNTADA
Adiga iyo dhallaankaaga aad baad u wanaagsanaanaysaan marka aad cuntaan cuntooyinka caadiga ah iyo cuntooyinka fudud. Waa kan tusaale liis cunto adigoo isticmaalaya cuntooyinka aad ku iibsan karto dheefahaaga WIC.
Waxaa halkaan ku yaalla qaar ka mid ah tusaalooyinka sida cabbirrada qeybta cuntada iyo cuntooyinka fudud ay u ekaan karaan saxankaaga dushiisa.
QURAACDA
½ koob oo buluu beeri ah
1 koob oo biyo ah
½ koob oo boorash karsan ah
1 ukun karsan, shiilan
QADADA
½ koob oo madaxyada borokooli karsan
1 koob oo biyo ah
1 wiqiyadood (30 garaam) oo rooti galley ah
½ koob oo suugo yaanyo ah
iyo ¼ koob digirta tuutaysan iyo ¼ koob oo digirta cas ah
FIKRADAHA CUNTADA FUDUD
1 koob 100% biyo oranji shiidan ah
1 koob oo qare la jarjaray ah
½ koob oo caano la fadhiisiyay ah oo dufanku ku yar yahay
5 ama 6 buskutka laga sameeyay badarka qolofkiisa wata
3 ama 4 cad oo jiis ah
½ koob oo qajaar jarjaran ah oo leh 1 qaado oo suugo ah
biyo u dhexeeyo raashinka iyo cuntada fudud
CASHADA
1 koob oo saladhka cagaaran ah, oo mushakal ah oo leh ¼ koob oo yaanyo ah
leh ½ ukun adag oo la kariyey oo leh 1 qaado oo suugo ah
½ koob oo kaarooto karsan, oo la jarjaray
1 koob oo bariiska cas ah oo karsan
oo leh 3 wiqiyadood (90 garaam) oo hilib digaag la dubay, oo jarjaran
1 koob oo caano dufan la’aan ah ama 1% dufan ah
CUNTOOYINKA FUDUD: DHADHAN LEH, CAAFIMAAD QABA OO SAHLAN
Ku dadaal 2-3 cunto oo fudud maalin kasta. Isku day cunto fudud oo caafimaad leh adigoo kasoo kala dooranayo ugu yaraan labo kooxood oo cunto. Cuntooyinkan fudud ee dheellitiran ayaa kaa dhigi doona mid dharagsan.
TUSAALE: Burka Pita + Qajaar + Suugada Hummus
ROOTI, SEERIYAAL, AMA BADARKA KALE
- Bur kuuskuus
- Seeriyaal
- Qamadiga qolofkiisa wata ama rootiga toortillada qaloonka laga sameeyo
- Buskut
- English muffin
- Buskutka Graham
- Boorash ama shurbad
-
Rootiga Pita
- Rootiga sabiibka
- Rootiga badarka qolofkiisa wata
- Miraha Granola ama macmacaan mushakal ah
- Qaloon
MIRO AMA KHUDAAR
- Borokooli
- Kaarooto
- Basbaaska cagaaran
- Edamame
- Yaanyo
- Celery
- Tufaax
-
Qajaar
- Moos
- Canab
- Qare
- Oranji
- Miro guduud
- Cananaas
- Sabiib
- Istoroowbeeri
CAANAHA AMA BOROTIINKA
- Jiis
- Jiista caanaha
- Caano la fadhiisiyay
- Ukun, karsan
- Lowska (sida walnuts)
- Subagga lawska Peanut ama subagga lowska nut
-
Suugada Hummus
TALLOOYINKA MAQAAYADDA CUNTADA DEGDEGGA AH
Ma mashquulsan tahay? Weydii cuntooyinkaan degdegga ah:
- Hanbeegar hilib digaag oo duban
- Hanbeegar ama hanbeegarka jiista
- Salar cunto buuxdo ahaan loo qaato ama salar yar oo faakihaysi ah
- Biiso dusha laga mariyay basbaas cagaar, yaanyo iyo maashruum
- Digir bur ku duuban
- Baradho duban oo leh khudaar iyo jiis dusha laga mariyay
- Miro
- Biyo, caano dufan yar leh ama 100% juus
TALLOOYINKA BADQABKA CUNTADA

Gacmaha ku dhaq saabuun iyo biyo ka hor inta aadan cunin ama aadan diyaarin cuntada

Khudaarta iyo miraha ku dhaq biyo ka hor inta aadan cunin ama aadan karin.

Kari hilibka lo'da, doofaarka, digaaga, shinbirta turki, kalluunka, iyo cuntooyinka badda ilaa heer wanaagsan oo lagu cuni karo.

Kulayli ilaa uumi ka yimaado ka hor inta aadan cunin hot dogs (hilibka iyo khudaarta la isku duubay), hilibka qabow ee jarjaran, iyo hilibka deli sida hilibka bologna, salami, ama hilinka ham.

Weydii shaqaalaha WIC ama dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka kalluunka badbaadada ah iyo qadarada lagu taliyay
in la cuno xilliga uurka.
Wax badan ka ogoow sida doorashooyin kalluun caafimaad leh loogu sameeyo adiga iyo qoyskaaga adigoo eegaya Hagaha Kalluunka iyo Cuntada Badda.
HA CUNIN CUNTOOYINKA QAAR.
Cuntooyinka qaar ma ahan kuwo badbaado u ah adiga iyo canugaaga marka aad xaamilada tahay. Ha cunin:
- Kalluunka tilefish, swordfish, king mackerel, ama libaax badeedka
- Lohodka cayriinka ah, ama kalluunka sida sushi, sashimi, ama ceviche
- Hilibka aan la karin, naadirka ama cayriinka ah sida hilibka digaaga, hilibka lo'da, ama hilibka shinbirta turki
- Hilibka deli, hilibka shiidan, ama hilibka la fidiyo ee aan la kululayn ilaa uumi ka soo baxo
- Ukumaha cayriinka ah ama si fiican aan loo karin
- Hilibka la qiiqiyay
- Hilib iyo khudaarta la isku duubay ee aan la karin
- Jiista Feta, xididada buluuga ah leh, Brie, ama nooca Meksiko (queso blanco ama queso fresco)
- Caanaha ama jiista aan la karkarin (cayriinka ah)
- Juuska ama tufaaxa shiidan ee aan la karkarin
- Biqilka cayriinka ah, sida biqilka alfalfa
Weydii dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka ka hor inta aadan qaadan daawo dhireedka ama aadan cabin shaaha daawo dhireedka; waxaa laga yaabaa in aanay badbaado u ahayn canugaaga.
QAADO FIITAMIINO DHALMADA KA HOR
Fitamiinada dhalmada ka hor ah waxaa ku jira ayroon dheeraad ah iyo foolik aysiidh oo ka caawiya canugaaga inuu koro. Hubi si aad u aragto in fitamiinkaaga dhalmada ka hor ah uu leeyahay ugu yaraan 150 mcg oo aayodhiin ah. Haddii fiitamiinka aad qaadato dhalmada ka hor uusan ku jirin qadarkan aayodhiinta ah, la hadal dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka.
Ha qaadan fitamiino kale ilaa uu kuu qoro dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka.
Folik aysiidh waa fitamiin uu unug kasta oo jirkaaga ka mid ah uu u baahan yahay. Feetamiinkaan waxa uu kaa ilaalin karaa wadno-xanuunka, istaroogga, iyo kansarka. Xilliga uurka, waxa uu canugaaga aan dhalan ka ilaaliyaa cilladaha lagu dhasho ee laf dhabarta iyo maskaxda kuwaas oo soo baxa xilli hore uurka. Waxaa lagu talinayaa in aad maalin kasta qaadato ugu yaraan 400 mikrogaraam (mcg).
Hubi waxyaabaha ku qoran nafaqada si aad maalin kasta u hesho folik aysiidh kugu filan.
- Qaado feetamiin uu ku jiro ugu yaraan 400 mcg oo folik aysiidh ah maalin kasta.
- Cun baaquli seeriyaal quraac ah oo leh 100% qiimaha maalinlaha ah ee folik aysiidh maalin kasta.
Cun cuntooyinka leh folik aysiidh xitaa haddii aad qaadato kaniini fitamiin ah ama aad cunto seeriyaal la xoojiyay.
- Quraacdaada ku dar qaraha cantaloupe, oranji, ama istarowbeeri
- Dooro salaarka cagaarka madow ah ama cagaarada, sida romaine, caleenta cagaaran, ama isbinaajka ceeriin si aad ugu darto salarka ama saandhawiijyada.
- Laws ama sugab laws ku darso cuntada fudud.
- Isku qas suugo dhadhan fiican leh oo isticmaal khudaar ceeriin ah sida borokooli iyo kabashka ubaxa leh ama isticmaal yaanyo yaryareey iyo kaarooti yaryariis si aad uga samayso suugo.
KAWARAN AYROONKA?
Xilliga uurka, jirkaagu waxa uu ubaahan yahay ayroon badan si ay u ilaaliso caafimaadkaaga kana caawiso canugaaga inuu koro. Qaadasho la’aanta ayroon kugu filan waxay kaa dhigi kartaa mid tabar daran oo daalan.
Haddii fitamiinka aad qaadato aysan ku jirin ayroon kugu filan, dhakhtarka daryeekaaga caafimaadka ayaa kugula talin kara bir kaalmaati ah si aad sidoo kale u qaadato.
Isku day in aad qaadato cuntooyinkaan ayroonka hodanka ku ah:
- Seeriyaalka quraacda ee lagu xoojiyay ayroonka
- Digirta qalalan ee la kariyey sida digirta cad, lentils, digirta waawayn ee cadcad, ama digirta pinto
- Hilibka cas ee caatada ah
- Tofu
- Ukumaha
- Cagaarada sida isbinaajka, cagaarada kolaadhka, iyo cagaarada bagalka
- Baradho qolofkeeda wadata
- Juuska Prune
- Rootiga badarka qolofkiisa wata
Isku dhaf cuntooyinka hodanka ku ah ayroonka iyo cuntooyinka uu ku badan yahay Fitamiinka C. Isku cunista cuntadaan waxay jirkaaga ka caawisaa inuu bir badan kasoo nuugo cuntada aad cunto.
Ilaha wanaagsan ee Fitamiinka C waxaa ka mid ah:
- Juuska Oranjida
- Liin banbeellada
- Baradhada duban
- Yaanyada
- Barbarooniga
- Borokooli
ILAALI CAAFIMAADKA ILKAHAAGA
Haweenka uurka leh waxay maraan isbeddelo hoormoon oo saameyn ku yeelan kara caafimaadka afkooda.
Si aad u ilaaliso caafimaadka ilkahaaga iyo ciridkaaga, xaqiiji:
- Caday ilkahaada (iyo carrabka) ugu yaraan labo jeer maalinti
- Dun ku findhicil ilkahaaga maalin kasta
- Biyo cab oo iska ilaali cabitaannada sonkorta leh
- Raadso baaritaanka ilkaha
Isticmaal burush ilko jilicsan leh. Tartiib u cadayo. Haddi ciridkaaga uu dhiigo marka aad cadaysato ama dunta ku findhicilato, u sheeg dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka.
NOQO MID U FIRFIRCOON JIR CAAFIMAAD QABA
Jirkaagu waxa uu taam noqonayaa marka aad dhaqdhaqaaqdo. Haddii dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka uu dhaho waa caadi, jimicsi samee. Socodka, iskala bixinta, iyo dabbaasha ayaa ah dhowr siyaabood oo wanaagsan.
In aad noqoto qof firfircoon waxay kaa caawin doontaa:
- In aad tabar badan yeelato oo uu yaraado daalkaaga
- Si wanaagsan u seexato
- Yarayso walbahaarka
- Toosinta murqahaaga
- Yeelashada qaab-dhismeed wanaagsan
Raadi waqti aan ku jimicsato 30 daqiiqo maalmaha badankooda ama maalmaha oo dhan ee toddobaadka. Waxaad waqtiga u kala qeybin kartaa sidan:
Soco 10 daqiiqo subixi
![]()
Soco 10 daqiiqo galabti
![]()
Soco 10 daqiiqo fiidki
![]()
30 daqiiqo
KORDHINTA MIISAANKA
Qadarka miisaanka ay tahay in aad kordhiso waxay ku xiran tahay miisaankaaga uurka ka hor. Weydii dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka, kalkaaliso, ama shaqaalaha WIC si aad uga hesho garaafka miisaanka si aad ula socota horumarkaaga.
Miisaankaaga Uurka Kahor
Miisaan Yar
(BMI ka yar 18.5)
Miisaan Caafimaad Ah
(BMI 18.5-24.9)
Miisaan Badan
(BMI 25-29.9)
Cayil
(BMI ka badan ama la'eg 30)
Miisaan Kordhinta Caafimaadka Ah Xilliga Uurkaaga
28-40 rodol
(12.7-18.1 kiilo)
25-35 rodol
(11.3-15.9 kiilo)
15-25 rodol
(6.8-11.3 kiilo)
11-20 rodol
(5.0-11.3 kiilo)
Kordhinta miisaanka xilliga uurka waxay ka caawisaa canugaaga inuu koro. Miisaanka saddexda bilood ee ugu horreeya waa inuu noqdaa 1-4 rodol (0.45-1.81 kiilo). Laga bilaabo bisha 4aad, waxaad kordhin kartaa qiyaasti nus (½) (0.23 kiilo) ilaa hal (1) (0.45 kiilo) rodol toddobaadki.
Si aad u joogtayso miisaan kordhin tartiib ah:
Wax cun marka aad gaajo dareento
Dooro cuntooyin caafimaad qaba in aad cunto
Cab biyo
Noqo qof firfircoon adigoo soc-soconayo
Haddii aad ka walaacsan tahay kordhinta miisaankaaga in uu aad u yar yahay ama aad u badan yahay, la hadal dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka ama shaqaalaha WIC.
Haddii aad filanayso mataano, saddex canug, ama ka badan, kala hadal dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka ama shaqaalaha WIC wixi ku saabsan kordhinta miisaanka ee kugu habboon.
KA DHIG CANUGAAGA MID BADBAADSAN OO CAAFIMAAD QABA
Waxaa lagu talinayaa in aad iska ilaaliso tubaakada, nikotiinka, Khamrada (biirta, khamriga, aalkolada, ama cabitaanada la isku qasay), marijuwaanada, iyo daroogooyinka sharci-darrada ah xilliga uurka. Mid kasta oo ka mid ah badeecadahaan waxay si xun u saamayn karaan caafimaadkaaga iyo caafimaadka canugaaga.
Waan ognahay in ay noqon karto mid adag in la joojiyo ama la yareeyo isticmaalka tubaakada, nikotiinka, khamrada, marijuwaanada, iyo daroogooyinka sharci-darrada.
Haddii aad ku dhibaatoonayso in aad joojiso ama isticmaalka yarayso, waxaa jira kheyraad laguu heli karo.
Keligaa ma tihid.
Waxaan halkaan u joognaa in aan ku caawino.
Si aad u hesho taageerada joojinta tubaakada ama isticmaalka nikotiinta, oo ay ku jiraan tababar bilaash ah, qorshe joojin oo bilaash ah, iyo agab waxbarasho oo bilaash ah booqo www.quitnow.net.
Si aad u hesho taageerada joojinta khamrada, marijuwaanada, ama isticmaalka daroogada kale ee sharci-darrada ah la xiriir dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka ama booqo www.findtreatment.gov.
Weydii dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka ka hor inta aadan qaadan daawo si aad u xaqiijiso in ay badbaado u tahay canugaaga.
XANUUNADA XILIGA UURKA
Jirkaagu waa uu isbeddelayaa marka aad uurka tahay. Waxaad ka xanuunsan kartaa calooshaada 3-da ama 4-ta bilood ee ugu horreeya. Urta iyo cuntooyinka qaar ayaa kugu keeni kara inuu matag kusoo qaado.
- Fur daaqada si ay hawo nadiif ah u soo gasho oo ay hawada uga baxdo
- Si tartiib ah u soo kac marka aad toosto
- Cun dhowr buskud ka hor inta aadan sariirta ka kicin
- Ka fogoow urta xanuun kuu keeni karta
- Cun cuntada qaboow haddii urta cuntada karsan aad ku xanuunsanayso
- Cunto yar cun halki saac ama labadi saacba mar
- Cab cabitaanno, laakiin kabbo kabasho yaryar
“Wallaca” waxa uu dhici karaa waqti kasta oo ka mid ah maalinta.
Xitaa haddii aad jirrato, weli waxaad u baahan tahay cunto iyo sharaab. Haddii aad soo matagayso wixi aad cunto, wac dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka.
Hadba marka uu canugaaga sii koro, waxaa laga yaabaa in aad calool xanuun ka qaado marka aad wax cunto. Waxaa adkaan karta in ay calooshaada socoto. La hadal dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka haddii ay kugu dhacaan dhibaatooyinkaan. Ha qaadan daawo ilaa uu kugula taliyo dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka. Waa kuwaan xoogaa talooyin ah:
- Cun 5 ama 6 cunto oo yaryar, beddelki 2 ama 3 cunto oo waaweyn
- Ka fogow cuntooyinka shiilan ama dufanka leh
- Cun cunto yar oo xawaash/geedo-geedo leh
- Cuntooyinkaaga u cab biyo kabashooyin yar leh
- Si toosan u fadhiiso ama soc-soco kadib marka aad wax cunto
- Iska ilaali kafaynta ku jirta soodhada, kafeega, ama shaaha
- Cun cuntooyinka xargo-xargaha leh sida:
- Khudaarta
- Miraha
- Digirta iyo misirta
- Seeriyaalka qolofkiisa wata (qamadiga qolofkiisa wata, sarreenka, shiciirta, boorashka)
- Rootiga ama buskutka qamadiga qolofkiisa wata
- Baastada qamadiga qolofkiisa wata
- Bariiska Cas
- Toortillada qaloonka
- Cab dareere badan, sida biyaha
- Soc-soco kadib marka aad wax cunto
CANUGAAGA SII BILOWGA UGU WANAAGSAN – NAASNUUJI!
Caanaha naaska ayaa ah waxa kaliya ee canugaagu u baahan yahay 6-da bilood ee ugu horeysa noloshiisa. Caanahaagu waxay ka kooban yihiin nafaqada saxda ah ee qadarka saxda ah si aad canugaaga u siiso bilowga ugu caafimaadka badan nolosha. Naasnuujinta sidoo kale waa ay kuu wanaagsan tahay adiga.
Naasnuujintu waxay ilaalisaa caafimaadka canugaaga.
Ilmaha la naasnuujiyo waxaa yar in uu ku dhaco:
- SIDS – Xanuunka Dhimashada Degdegga ah ee Dhallaanka
- Xasaasiyadaha
- Jirrooyinka, sida hergabka, caabuqyada neefmareenka, iyo dhegaha
- Cayilka
- Shubanka iyo calool istaagga
Naasnuujinta sidoo kale waxay u wanaagsan tahay hooyada.
Naasnuujinta waxay kaa caawinaysaa:
- Yaraynta khatarta cayilka, wadno-xanuunka, iyo istaroogga
- Hoos u dhigida halista kansarka naaska iyo kansarrada kale
- Adkaynta lafahaaga
- Si degdeg ah ugu laabashada cabbirkaagi uurka ka hor
- "Naasnuujinta habeenki waa ay sahlan tahay.”
- "Waxay ii baajisaa waqtiga – Uma baahni in aan caano qaso ama nadiifiyo masaasadaha."
- "Waxay ii tashiishaa lacagta - Uma baahni in aan soo iibsado caano ama masaasado."
- "Waxaan dareemaa in aan aad ugu dhawahay canugayga."
-
“Marka aan naasnuujiyo, waxaan dareemaa sharaf. Canugayga wuxuu u kora
si caafimaad qabta wuxuuna xoog ka qaadaa hadiyadda kaliya aan siin karo.”
XAQIIQOOYINKA NAASNUUJINTA
Hooyooyin badan waxay qabaan su’aalo ku saabsan naasnuujinta. Kala hadal shaqaalaha WIC wixi ku saabsan walaacyo kasta oo naasnuujinta ah oo laga yaabo in aad qabto.
- Naasnuujinta markasta oo uu canugaagu gaajaysan yahay waxay u oggolaanaysaa jirkaaga inuu sameeyo dhammaan caanaha uu canugaagu u baahan yahay.
- Canugaaga inaad ku qabato jirkaaga inta aad ku jirto isbitaalka iyo ka dib marka aad guriga tagto waxay kaa caawinaysaa in uu jirkaagu sameeyo caano.
- Nuujintu waa in aysan xanuun lahayn. Haddii ay xanuun kugu tahay, caawin raadso. Wac dhakhtarkaaga daryeelka caafimaadka, rugta caafimaadka ee WIC, isbitaalka maxalliga, ama La Leche League (LLL).
- Codso in guriga lagugu caawiyo, gaar ahaan maalmaha hore. Ka codso qoyska iyo saaxiibada inay kaa caawiyaan hawlaha guriga iyo in ay ilaaliyaan carruurta kale. Aabaha ama xubin kale oo qoyska ka tirsan ayaa canugga u qaban kara jir-ka-jir, ka caawin kara qubeyska iyo wakhtiga ciyaarta. Dhallaanku waxay ubaahan yihiin jacayl tiro badan iyo koolkoolin marka laga soo tago wakhtiga quudinta.
- Waad ku laaban kartaa shaqada ama dugsiga siina wadi kartaa naasnuujinta. Dhammaan shaqaalaha naasnuujinaya ee ku sugan Oregon waxaa ilaaliya "Pump Act (Xeerka Iska Lisidda Caanaha)." Sida uu dhigayo waajibaadkan federaal, shaqaalaha naasnuujinaya waxay xaq u leeyihiin waqti fasax macquul ah iyo goob gaar ah (oo aan ahayn musqusha) oo ay caanaha isaga lisaan goobta shaqada muddo sanad ah. Si aad u hesho macluumaad dheeraad ah, booqo https://www.oregon.gov/oha/ph/healthypeoplefamilies/babies/breastfeeding/pages/laws.aspx.
- Hooyooyinka nuujinaya waxay cuni karaan cuntooyinkooda ay ugu jecel yihiin! Ma jirto cunto gaar ah oo loo baahan yahay.
Si aad u hesho macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan naasnuujinta, booqo wicbreastfeeding.fns.usda.gov
QORSHAHAYGA NAASNUUJINTA EE ISBITAALKA
U sheeg kalkaaliyayaashaada iyo dhakhtarka daryeelka caafimaadka in yoolkaagu yahay in aad naaska kaliya nuujiso canugaaga. Ka codso in ay raacaan tilmaamahaan ilaa iyo inta ay caafimaad ahaan badbaado u yihiin canugaaga iyo adigaba.
Naasnuujin Kaliya – Fadlan canugayga ha siinina wax caanaha la qaso ah, biyo, ama biyo gulukoos ka hor inta aydaan la hadlin saygayga ama aniga.
Bamka Lagu Liso Caanaha Naaska – Haddii canugayga uu awoodi waayo inuu nuugo naaska ama ay nakala fogeeyaan sababo caafimaad, waxaan rabaa in aan isticmaalo bamka lagu liso caanaha naaska sida ugu dhakhsaha badan. Haddii aan u baahanahay in aan iska liso caanaha wax ka badan muddada joogitaanka isbitaalka, fadlan i xasuusiya in aan la xiriiro caymiskayga ama xafiiska maxalliga ah ee WIC.
Istaabsiinta Maqaarka – Fadlan canugayga si toos ah laabta iigu saara kadib marka aan dhalo ugu yaraan hal saac si uu naaska u qabsado marki ugu horraysay. Inta aan joogo, waxaan rabaa canugayga in aan laabta ugu hayo jir-ka-jir ilaa inti suurtagal ah.
Ma Oggoli Masaasado ama Mujurucyo – Fadlan canugayga ha siinina ibta macmalka ah. Tani waxaa ka mid ah mujurucyada ama nooc kasta oo masaasad ah.
Taageerada Naasnuujinta – Fadlan iga caawiya in aan barbarto hal qol ku wada jirka aniga iyo canugayga si aan u nuujiyo markii loo baahdo una barto tilmaamaha quudinta canugga dhawaan dhashay.
Bacaha Guriga Loo Qaato – Fadlan ha noo sii dhiibina wax caanaha la qaso ah ama xog ku saabsan caanaha la qaso ee guriga marka aan ka baxayno isbitaalka. Taa beddelkeeda, fadlan i xasuusiya in aan canugayga siinayo nafaqada ugu wanaagsan aniga oo dooranaya in aan naasnuujiyo.
WAQTI U YEEL NAFTAADA
Ilmo dhalistu waa shaqo adag! Mararka qaar waxaa laga yaabaa in aad dareento daal, dareen kacsan, iyo xanaaq. Waxaa xitaa laga yabaa in aad murugo dareento. Raadi wakhti aad ku nasato oo nasiino qaado. Haddii aad dareento in lagaa qaalib noqday, codso caawimo.
Caawimo ka codso qoyska iyo saaxiibada.
La hadal dhakhtarka daryeelkaaga caafimaadka.
Khadka Caawimada Caalamiga ah ee Taageerada Dhalmada Kadib ah Ka Wac 1-800-944-4773, booqo www.postpartum.net, ama qoraal u dir 800-944-4773 (Ingiriisi) ama 971-203-7773 (Isbaanish).
Si aad naftaada xoogaa jacayl ah ugu muujiso:
- Isku day in aad qaadato hurdo iyo nasiino kugu filan
- Maalin kasta dhowr daqiiqo ku qaado in aad naftaada diiradda ku saarto
- Waqti la qaado dadka ay kuugu baxdo sheekadooda; iska ilaali kuwa aysan kuugu bixin
Haddii ay kugu dhashaan fikrado in aad waxyeellayso naftaada ama canugaaga, raadso caawin degdeg ah.
Wixii kaalmo dheeraad ah, kala xiriir La taliyahaaga Naasnuujinta ee WIC ama Khabiirka Qaabilsan Naasnuujinta ee WIC si aad u weydiiso wixii su’aalo ah oo ku saabsan naasnuujinta.